«Бир минг сарт бир ўрис солдотининг этиғининг пошнасиға арзимайдир» (Фарғона губернатори Иванофнинг сўзи)

Биринчи жаҳон уруши даврида чор Россияси катта талафотлар кўради. Ҳукумат бу талафотни тугатиш учун ўзига қарам чет ўлкалар аҳолисини мажбуран сафарбар қилади. 1916 йил 25 июнда подшо Николай II нинг «Империядаги бегона халқлар эркак аҳолисини ҳаракатдаги армия районларида ҳарбий иншоотлар ва шунингдек, давлат мудофааси учун зарур бўлган бошка ҳар қандай ишларга жалб қилиш» фармонига Сибир, Урта Осиё ва Гуржистондан 19 ёшдан 43 ёшгача бўлган 400 минг киши мардикорликка олиниши мўлжалланади. Сафарбар этилганларнинг 250 мингини туркистонликлар ташкил қилиши керак эди. Бу фармон неча ўн йиллардан буён истибдод зулмида кун кечираётган ўлкамиз аҳлининг қаҳр-ғазабини янада жўштириб юборди. Натижада, Туркистонда мардикорчиликка қарши бир қанча қўзғолонлар бўлиб ўтган. Минглаб кишиларнинг бегуноҳ қони тўкилган бу ғалаёнлар ҳақида эса биз хира тасаввурга эгамиз. Лутфулла Олимийнинг қуйида чоп этилаётган мақоласи бу масалани бироз ойдинлаштиради, деган умиддамиз. Уни ЎзФА Шарқшунослик институтининг илмий ходими Тешабой Зиёев нашрга тайёрлаган.

Советлар даври тақвимида 7 ноябр қизил билан белгиланган ва меҳнаткашлар учун дам олиш куни бўлса-да, хукуқни муҳофаза қилиш идоралари тўлиқ жанговор ҳолатда турарди. Аммо айнан ушбу санада, Октябр инқилоби нишонланаётган навбатдаги тадбирда мамлакатнинг биринчи шахсига суиқасд уюштирилди.