“БИР ЧАҚАГА ЎН УЧ ТИЙИН ёхуд лосос балиғи, “мурч пуллар” ва дастрўмол

Аввало, пул яшаш учун бир восита холос. Қадимдан у турли кўринишларда мавжуд бўлган. Бироқ у қаерда қандай аталишидан қатъи назар, ҳар доим бир номга эга хусусиятини йўқотмаган: пул... У ҳамма учун доимо керак ва ўзига хос қимматга эга.

ПУЛ ЎРНИДА...
Қадимги Новгород шаҳрида (Россия) пул ўрнига лосос балиғи ишлатилган.
Ўрта асрларда Сейлон ва Ява ороллари ҳамда Ҳиндистонда қора мурч олтиндек қиммат бўлгани учун мурч донаси танга ўрнига ўтган. Перу ва Боливияда ҳам "мурч пуллар" бўлгани ҳақида маълумотлар бор.
Индонезиянинг Бутунг ороли аҳолиси эса бундан бир неча аср олдин пахта ипидан тўқилган дастрўмолни пул ўрнида ишлатишган.

ЭНГ КАТТА ПУЛЛАР
Энг катта қоғоз пул 1368-1399 йиллари Хитойда чиқарилган, қиймати бир кванга тенг бу пул 22,8х33,0 см. ўлчамли қоғозга босилган.
Дунёдаги энг оғир танга шведларнинг 1644 йили зарб қилинган ўн талерли мис тангаси бўлиб, унинг вазни 19,7 килодир.
Яқинда эса Австралияда пластмасса пластинкалардан ясалган, қиймати ўн долларлик пуллар муомалага чиқарилди.

ТУРКИЯ
Турк лираси 100 қурушга баробардир. Айирбошлаш курси тез-тез ўзгариб туради. Шу сабабли, бу ерда пулнинг ҳаммасини алмаштириш шарт эмас. Деярли ҳамма жойда тўловлар учун евро ва АҚШ доллари қабул қилинади. Меҳмонхона ва дўконларда асосан кредит карталари, улар: Visa, American Express, Master Card ва бошқалар.
Биласизми?
Япониядаги барча қоғоз пуллар бир жойга тахлаб чиқилса, унинг баландлиги 3776 метрли Фудзияма тоғидан 153 марта баланд бўлар экан. Японлар бежизга биринчилардан бўлиб нақдсиз тўлов усулига ўтишмаган экан-да!

ҲИНДИСТОН
Пул бирлиги – ҳинд рупияси, 100 пайсага тенг. Хорижий валютани олиб кириш чегараланмаган, миллий валютани олиб чиқиб кетиш эса таъқиқланган. Пулни алмаштирганлик квитанциясини сақлаш лозим. Мазкур квитациялар чипта олиш ва рупияни валютага алмаштириш вақтида керак бўлади.

МАЛАЙЗИЯ
Миллий пул бирлиги - малайзия ринггитидир. 1 ринггитда 100 цент бор. Йирик банкларда, меҳмонхона, савдо марказларида кредит карталари ишлатилади. Валютани расмий курсда ҳар қандай банк, аэропорт, меҳмонхона ва айирбошлаш шохобчасида алмаштириш мумкин.

БИРЛАШГАН АРАБ АМИРЛИКЛАРИ
БААнинг пул бирлиги - дирҳам, у 100 филсга баробар. Шунингдек, АҚШ доллари ҳам тўлов учун қабул қилинади, бироқ бу ерда дирҳамда пул тўлаш бирмунча фойдалироқ.

МИСР
Мамлакатнинг пул бирлиги – миср фунти. Пиастр – айирбошланадиган танга пул. Битта миср фунтида 100 пиастр бор. Хорижий валютани банкларда, меҳмонхонларда алмаштириш мумкин. Банкдаги айирбошлаш курси гранд-отеллардагига нисбатан бирмунча фойдалироқ. Кредит карточкаларини асосан йирик меҳмонхоналар қабул қиладилар, дўконларда ҳар доим ҳам қабул қилмайдилар. Мисрда фунтларга алмаштирилган маълумотномаларни ташлаб юборманг, негаки, улар меҳмонхона билан ҳисоб–китоб амалга оширилганида ва қолган фунтларни долларга алмашатиришда керак бўлади.

ИНДОНЕЗИЯ
Миллий пул бирлиги - индонезия рупияси ҳисобланади. Пулни банкларда айирбошлаш тавсия этилади, бу ерда энг фойдали айирбошлаш курси бор. Квитанцияларни сақлаб қўйинг, негаки, мамлакатдан чиқиб кетишингизда ва индонезия рупиясини бошқа валютага айирбошлаш вақтида керак бўлади.
Бристол мустақил валютасига эга бўлди
Англиянинг Бристол шаҳрида янги пул муомалага чиқарилади. У “Бристол фунти” деб номланди. Уни ишлаб чиқишдан мақсад мамлакатда давом этаётган глобал молиявий инқирозга қарши курашишга қаратилган. Шунингдек, маҳаллий компанияларнинг халқаро корпорациялар билан муваффақиятли рақобат қилишига, шаҳарнинг савдо-иқтисодий тараққиётига хизмат қилади. Сентабр ойидан муомалага чиқариладиган бу валютанинг ҳозирча “1”, “5”, “10” ва “20” фунтлик банкнотлари чиқарилади.

“ЭНГ ЧИРОЙЛИ ПУЛЛАР”
Қадимги Юнонистонда кумуш тангаларга бошоқ расми, ҳозирги Ливан тангасида кедр дарахти, Въетнамнинг ўн донгли тангасида шоли попуги, Малининг юз франкли тангасида эса маккажўхори сўтаси тасвири туширилган.
1967 йилдан бошлаб кенг муомалага киритилган Сингапур доллари қушлар, кемалар, гуллар ва бошқа нарсалар билан безатилган. Бу пул дунё пуллари ичида ҳам энг чиройли бўлишга даъвогарлик қилади.

“БИР ЧАҚАГА 13 ТИЙИН”
Россия зарбхонаси маълумотига кўра, битта беш рублли тангани тайёрлашга 67 тийин, икки рублли тангага – 79 тийин, бир рубллига – 35 тийин, эллик тийинликка – 26 тийин, бир тийинлик чақани ясашга эса 13 тийин маблағ сарф бўларкан.

Шоҳ Жаҳон тайёрлади