Ўзбекистон ҳудудида қадимдан кўплаб миллат ва элат вакиллари баҳамжиҳат истиқомат қилиб келади. Улар ўртасида асрлар давомида миллий низолар бўлмаганлиги халқимизнинг азалий бағрикенглигини кўрсатади.

Халқимиз ҳаётида миллатлараро бағрикенглик чуқур тарихий илдизларга эга. Миллий, маданий хайрихоҳлик ўзбек халқининг ўзига хос фазилатига айланган. Бағрикенглик ғояларини қарор топтириш ўта муҳим тамойил бўлиб, бугунги куннинг долзарб масаласи бўлиб қолмоқда.

1995 йил 16 ноябрда қабул қилинган бағрикенглик тамойиллари Декларациясида шундай дейилган: “ХХI аср бўсағасида Ўзбекистоннинг қиёфасини тинчлик ва осойишталик, сиёсий барқарорлик ва миллатлараро тотувлик, диний ҳамда мафкуравий бағрикенглик, маданиятларнинг уйғунлашуви, турли миллат ва элатларнинг жамият ҳаётида тенглик асосида иштирок этишини белгилайди. Инсон ҳуқуқлари ва демократия Ўзбекистоннинг миллий ва давлат манфаатларига, халқимизнинг эрксевар миллий тафаккур тарзи ва руҳиятига тўла мос келади”[1].

Бугунги кунда кўпмиллатли мамлакат ҳисобланган Ўзбекистонимизда ўзбеклар билан бирга 137 дан зиёд миллат ва элат вакиллари аҳил ва иноқ яшайди ва бу муборак заминни ўз Ватани деб билади. Шунинг учун Президентимиз Ислом Каримов томонидан айтилган “Бу азиз Ватан – барчамизники” деган ғоя тили, дини ва миллатидан қатъий назар барча юртдошларимизнинг орзу-интилишларини ифодалайди. Чунки барчамизнинг бахт-саодатимиз мана шу Ватаннинг тинчлиги, озод ва ободлиги, миллий равнақи билан боғлиқ.

Ҳозирги кунда Ўзбекистонда ўн олтита диний конфессия уюшмалари фаолият юритмоқда. Уларнинг бир қисми Ўзбекистон учун ноанъанавийдир. Давлат улар билан ўзаро муносабатда, уларга ўз диний маросимларини ўтказиш ва мамлакат ҳаётида фаол иштирок этиш учун барча шарт-шароитлар яратилган. Бу борадаги ҳуқуқий асослар, яъни “Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида” деган Қонун билан Ўзбекистон Республикаси Конституциясида мустаҳкамлаб қўйилган.

Тарихан маълумки, Бухорода ахлоққа катта эътибор билан қарашган. Юксак инсоний фазилат – инсонни миллатидан қатъи назар барча мавжудотларнинг савари сифатида қадрлаш, маънавий каомлот ва етуклик, адолат, инсоф, диёнат ва имон каби сифатлар тирикликнинг бош мазмуни сифатида тушунилган.

Бухоро қадимдан этник ва диний бағрикенгликнинг ўзига хос ҳудуди бўлган. Ҳозирги вақтда воҳада турли этник гуруҳлар ва диний жамоалар тинч-тотув яшаб келмоқдалар. Ҳақиқатан ҳам, турли этнослар ва динларга мансуб одамлар ўртасидаги алоқа, муносабат, мулоқот, баҳс-мунозара ва музокаралар муҳим ўрин тутишига эътибор қаратиш зарур. Чунки миллатлараро тотувлик ва бирдамликка эришишнинг асосий йўли миллий ва умуминсоний қадриятлар аҳамиятини ривожлантириш ва мустаҳкамлашдир[2].

Бухоро вилоятида турли миллат ва элат вакиллари ўзаро ҳамжиҳатликда, тинч-тотув ва аҳил яшаб келишмоқда. Уларнинг ўз миллий қадриятларини асраб-авайлашлари, бойитишлари учун ҳукуматимиз томонидан барча шарт-шароитлар яратилган. Зеро, инсонлар орасидаги ўзаро ҳурмат муҳити, улар қайси тилда сўзлашишидан қатъи назар, Ўзбекистон деб аталган умумий уйимизда ҳукм сураётган тинчлик, барқарорлик ва осойишталикнинг энг муҳим асоси ва гарови бўлиб хизмат қилмоқда[3].

Миллатлараро тотувлик ва ҳамжиҳатлик – умумбашарий қадрият. У муайян жамиятда яшаб, ягона мақсад йўлида меҳнат қилаётган турли миллат ва элат вакиллари аҳиллигининг маънавий асосини мустаҳкамлайди, шу ҳудуддаги тинчлик ва барқарорликнинг, тараққиётнинг кафолати бўлиб хизмат қилади.

Мамлакатимизда фуқаролар ҳамжиҳатлиги ва миллатлараро тотувликни мустаҳкамлашга кўмаклашиш мақсадида юқорида қайд этганимиздек, 1989 йилдан дастлабки миллий маданий марказлар тузилди. Бу марказларнинг чинакам ривожланиш ва равнақ топиши Ўзбекистон мустақилликка эришганидан кейин бошланди. Миллий-маданий марказлар фаолиятини Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1992 йил 13 январдаги қарори билан ташкил этилган Республика байналмилал маданият маркази мувофиқлаштиради. Ўзбекистон мустақиллиги уларнинг самарали фаолият юритиши учун кенг имкониятларни яратиб берди.

Бухоро вилоятида ҳам арман миллий-маданий маркази, Бухоро яҳудийлари “Шалом” маданий маркази, Ўзбекистон немислари “Видергебург” маданий маркази, Республика “Светлица Польска” поляк маданий марказининг вилоят филиали, рус маданий маркази, “Офтоби Сўғдиён” тожик-форс миллий-маданий маркази, татар-бошқирд миллий-маданий маркази, туркман миллий-маданий маркази, Бухоро шаҳар корейс миллий-маданий маркази, Бухоро шаҳар турк миллий-маданий марказлари ташкил этилган. Бугунги кунда ушбу миллий-маданий марказларнинг ўзига хос иш юритиш жиҳатлари ва ўз олдига қўйган мақсади белгиланган. Уларнинг асосий вазифаси мамлакатимизда фуқаролар ҳамжиҳатлиги ва миллатлараро тотувликни мустаҳкамлашга кўмаклашишдир.

Рус миллий-маданий маркази. Ўзбекистонда фаолият кўрсатаётган миллий-маданий марказлар орасида марказнинг ўрни ва роли бениҳоя катта ҳисобланади. Маълумки, маъмурий-буйруқбозлик тизими, якка ҳокимлик мафкураси шароитида рус миллати ҳам ўз маънавий-маърифий асосларидан айрилишда қатор салбий ҳолатларга дуч келди. Тоталитар тузум шароитида рус миллий маданиятида ҳам бошқа қатор халқлар маданиятидаги каби жиддий сиёсийлашув рўй берди. Якка ҳокимлик мафкурасини ўзида ифода этувчи синфийлик, партиявийлик тамойиллари туфайли рус миллий маданиятида ҳам йўқотишлар содир бўлди. Албатта, собиқ шўролар даврида рус маданияти бошқа халқлар маданиятига нисбатан илғор ва устивор даражада ривож топди. Бироқ, бундай маданият шўролар ҳукмронлиги даврида ривожланишда нисбатан кўпроқ йўқотди, ўзининг миллий, айниқса диний заминидан айрила бошлади. Бошқача сўз билан айтганда, Рус маданияти бошига тушган кулфатлар бошқа миллий маданиятлар даражаси билан ҳамоҳанг эди.

Шундай шароитда рус миллий-маданий марказининг ташкил этилиши ва унинг миллий қадриятларни тиклаш борасида олиб борган фаолияти мақсадга мувофиқ эди. 1994-1995 йилларнинг ўзидагина рус миллий-маданий маркази 192 та турли тадбирлар ўтказди. Буларнинг ичида А. С. Пушкин, М. Ю. Лермонтов, А. С. Грибоедов, С. Есенин, И. А. Бунин каби рус адабиётининг атоқли ва йирик арбобларига бағишлаб ўтказилган тадбирлар айниқса қизиқарли бўлди[4].

Рус миллий-маданий марказлари мамлакатимизнинг барча ҳудуд-ларида кенг фаолият юргизмоқда. Хусусан, Наманган вилоятида шундай марказлардан бири 1994 йил 27 июнда ташкил топди. Бу вилоятда 20 мингга яқин рус миллати вакиллари яшаб, улар халқ хўжалиги ва маданий соҳанинг барча жабҳаларида меҳнат қилмоқдалар. Қисқа вақт мобайнида маданий марказнинг вилоят бўлими томонидан қатор амалий тадбирлари ўтказилди. Чунончи, рус фольклор ансамблининг чиқишлари айниқса фуқароларга манзур бўлмоқда. Наманган шаҳридаги “Шаршара” ҳамда “Охунбобоев” номли маҳаллаларда турли миллат вакилларининг аҳилликда яшаши ва биргаликда меҳнат қилишига кўп жиҳатдан миллий-маданий марказлар самарали ҳисса қўшмоқдалар.

Рус миллий-маданий маркази томонидан Республикамизнинг турли ҳудудларида уюштирилган профессионал ва бадиий ҳаваскорлик тўга-ракларининг тадбирлари ҳамда кўргазмаларини алоҳида қайд этиш лозим. Хусусан, Мустақиллик куни, Конституция куни, Наврўз байрами ва бошқа тадбирларда фаол иштирок этишлари шулар жумласидандир.

Бухоро вилоятида ҳам рус миллий-маданий маркази ўз низомида белгиланган барча йўналишлар бўйича фаолият юргизмоқда. 2003 йилда бу марказ томонидан